Y đức và sức ì giáo dục thách thức tân Phó Thủ tướng

Sáng nay (13/11), Quốc hội vừa phê chuẩn chức vụ Phó Thủ tướng Chính phủ đối với ông Vũ Đức Đam. Ông Đam sẽ giúp Thủ tướng Chính phủ theo dõi chỉ đạo khối văn hóa, xã hội, khoa học, giáo dục và đào tạo. Nhân dịp này, PV có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Minh Thuyết – Nguyên Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, Đại biểu QH khóa 11, 12 về sự kiện này.

Ông Nguyễn Minh Thuyết – Nguyên Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội

Thưa ông, Quốc hội vừa phê chuẩn chức vụ Phó Thủ tướng Chính phủ đối với ông Vũ Đức Đam. Là một người công tác nhiều năm trong lĩnh vực giáo dục và đảm nhiệm chức vụ Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, ông kỳ vọng gì ở tân Phó Thủ tướng?

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam là một người được đào tạo chính quy về công nghệ thông tin, lại từng trải qua nhiều cương vị khác nhau, từ thư ký của Thủ tướng Võ Văn Kiệt cho đến các cương vị lãnh đạo khác như: Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh; Thứ trưởng Bộ Bưu chính-Viễn thông; Phó Bí thư tỉnh ủy Quảng Ninh; Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh; Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh; Bộ trưởng-Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ…, tôi tin chắc là ông đã được rèn luyện để có tầm chiến lược, năng lực và bản lĩnh điều hành lĩnh vực được giao phụ trách.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhận nhiệm vụ phụ trách khối văn – xã ngay lúc Trung ương vừa ban hành Nghị quyết về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục – đào tạo. Có thể nói đây là Nghị quyết hay nhưng để thực hiện thành công thì không hề đơn giản. Đó là cơ hội nhưng cũng là thách thức đối với ông.

Nhưng qua những gì ông Đam đã thể hiện, tôi thấy ông là người hiểu biết và chín chắn. Đó là những điều kiện căn bản để thực hiện nhiệm vụ khó khăn này.

Ông Đam sinh năm 1963. Với một người vừa tròn 50 tuổi mà giữ chức vụ Phó Thủ tướng phụ trách lĩnh vực văn – xã là lĩnh vực ảnh hưởng nhiều đến xã hội và được nhiều người quan tâm. Theo ông đây là khó khăn hay thuận lợi?

Tuổi 50 vừa chín chắn vừa còn giữ được sự trẻ trung, năng động, dám nghĩ dám làm. Tôi tin rằng với tư duy trẻ trung, năng động và suy nghĩ chín chắn của một người từng trải, ông Vũ Đức Đam sẽ thực hiện tốt nhiệm vụ của mình.

Quốc hội vừa phê chuẩn chức vụ Phó Thủ tướng Chính phủ đối với ông Vũ Đức Đam

Theo ông, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cần ưu tiên giải quyết vấn đề gì trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo?

Khó khăn đầu tiên là sức ì của những người thực hiện đổi mới giáo dục. Qua theo dõi việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông và nhiều hoạt động đổi mới của ngành giáo dục, tôi thấy đổi mới khó thực hiện bởi sức ì của đội ngũ quản lý, giáo viên rất lớn.

Ví dụ, chương trình hiện hành yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, nhưng giáo viên chưa làm được. Môn Ngữ văn không cho cung cấp bài văn mẫu nhưng giáo viên vẫn thích “mớm” văn mẫu bởi dạy như vậy nhàn hơn.

Đáng ngại là sức ì không chỉ có ở người trực tiếp quản lý, giảng dạy mà còn lan tràn trong xã hội. Ở nước ta bây giờ, muốn xã hội không chạy theo bằng cấp, hư danh nữa là rất khó. Cả xã hội đều như thế vì chính sách nhân lực đang tạo ra tâm lý chạy theo bằng cấp.

Tiếp đến là những khó khăn về tài chính, cơ sở vật chất. Nhà nước dành 20% ngân sách cho giáo dục, nhưng thật ra không phải chỉ giáo dục từ mầm non đến đại học, dạy nghề được hưởng. Toàn bộ việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đảng, chính quyền, đoàn thể, lực lượng vũ trang tất cả các cấp đều phải dựa vào nguồn ngân sách này. Nếu tương lai không cải thiện được tình hình tài chính thì cũng khó có thể khẳng định được là công việc sẽ suôn sẻ.

Bên cạnh đó, nền kinh tế chủ yếu dựa vào lắp ráp, gia công, xuất khẩu khoáng sản thô và chuyển nhượng quyền sử dụng đất đai hiện nay không tạo động lực cho giáo dục phát triển.

Chính sách nhân lực cũng không tạo động lực cho học sinh học tốt, bởi nó đang vận hành theo cơ chế “nhất hậu duệ, nhì quan hệ, ba tiền tệ, thứ tư mới là trí tuệ”…

Đạo đức, văn hóa xã hội xuống cấp cũng thêm một khó khăn lớn cho công tác giáo dục thế hệ trẻ. Bởi vì các em, các cháu chỉ học ở trường khoảng 5 tiếng/ngày, còn lại 19 tiếng ở với xã hội, gia đình.

Nói lên khó khăn này để thấy vai trò người “cầm trịch” trong tương lai rất quan trọng. Hy vọng là Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam sẽ cùng với Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ GD-ĐT và toàn ngành tìm ra được những giải pháp hữu hiệu khắc phục những khó khăn này.

Bên cạnh giáo dục, vấn đề y tế sẽ có những thách thức gì đang chờ Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam?

Qua nhiều vụ việc, mà nổi bật là vụ bác sĩ thẩm mỹ Cát Tường, vụ tiêm nhầm thuốc cho trẻ sơ sinh ở Quảng Trị, vụ nhân bản xét nghiệm ở Bệnh viện Hoài Đức, có thể thấy y đức xuống cấp trầm trọng lắm rồi. Một nghề tích thiện, làm phúc làm đức như nghề y mà như vậy thì dân khó có thể trông cậy. Bởi vậy, việc đầu tiên là phải nâng cao y đức.  

Bên cạnh đó, đầu tư cho y tế thời gian qua quá thấp, các bệnh viện công quá chật chội, thu nhập của người làm ngành y quá tệ. Không giải quyết được vấn đề này thì khó có thể hy vọng gì. Chúng ta đang tự mua dây buộc mình để lúng túng trong một khối mâu thuẫn: Một đằng, muốn thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa, thu viện phí thấp, thậm chí không thu viện phí. Mặt khác, vì không có tiền, dịch vụ y tế rất kém. Người không có tiền khổ đã đành, người có tiền cũng không được hưởng dịch vụ tốt hơn.

Ông có gửi gắm thêm điều gì đối với hai vị tân Phó Thủ tướng?

Dù khó khăn như thế nào thì Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cũng đã được Đảng, Quốc hội, Chính phủ tin tưởng giao nhiệm vụ rồi. Tôi mong rằng các ông sẽ không phụ lòng tin của Đảng và của dân, lúc nào cũng xứng đáng là những cán bộ có tâm và có tài như trong suốt quá trình công tác nhiều năm qua, hoàn thành tốt trọng trách của mình.

Xin trân trọng cảm ơn ông!